Hannah Brockhaus via Catholic News Agency

Il-Papa Ljun XIV ħeġġeġ eluf ta’ Kattoliċi Orjentali minn madwar id-dinja, li ħafna minnhom ġejjin minn postijiet li qed jesperjenzaw vjolenza, biex ma jabbandunawx artijiet antenati tagħhom u assigurahom li se jagħmel dak kollu li jista’ biex iġib il-paċi hemmhekk.

“Nirringrazzja lil Alla għal dawk l-Insara — kemm Orjentali kif ukoll Latini — li, fuq kollox fil-Lvant Nofsani, jipperseveraw u jibqgħu f’artijiethom, u jirreżistu t-tentazzjoni li jabbandunawhom. L-Insara għandhom jingħataw l-opportunità, u mhux biss bil-kliem, li jibqgħu f’artijiethom bid-drittijiet kollha meħtieġa għal eżistenza sigura. Jekk jogħġobkom, ejjew naħdmu għal dan!” qal fl-14 ta’ Mejju.

Il-laqgħa mal-membri tat-23 Knisja Kattolika Orjentali saret fl-Awla Pawlu VI tal-Vatikan, parti minn avveniment ġubilewarju ta’ tlett ijiem li inkluda seba’ liturġiji tar-rit Orjentali ċċelebrati fil-Bażilika ta’ San Pietru u l-Bażilika ta’ Santa Marija Maggiore. Il-Knejjes Kattoliċi Orjentali jsegwu lill-Papa iżda jżommu l-qima u prattiki oħra simili għall-Ortodossija Orjentali.

Meta tkellem dwar il-paċi ta’ Kristu bħala “rikonċiljazzjoni, maħfra, u l-kuraġġ li ddawwar il-paġna u tibda mill-ġdid,” qal Ljun, “min-naħa tiegħi, se nagħmel kull sforz biex din il-paċi tirbaħ.”

“Il-popli tad-dinja tagħna jixtiequ l-paċi, u lill-mexxejja tagħhom nappella b’qalbi kollha: Ejjew niltaqgħu, ejjew nitkellmu, ejjew ninnegozjaw!” qal il-pontifex il-ġdid.

L-Arċisqof Metropolitan Borys Gudziak tal-Arċiparkija Kattolika Ukrena ta’ Philadelphia kien fl-udjenza mal-Papa Ljun fl-14 ta’ Mejju. Huwa qal lis-CNA wara li l-poplu Ukren laqa’ lil Ljun“b’akklamazzjoni” matul l-ewwel jiem tiegħu.

“L-ewwel ftit kliem tiegħu, wara l-elezzjoni, dan il-Ħadd, u l-kliem tal-lum verament messew il-qlub tan-nies li qed isofru aggressjoni ġenoċidali brutali” fl-Ukrajna, żied jgħid l-arċisqof.

Gudziak irrefera għar-rimarki ta’ Ljun fl-ewwel talba tiegħu tar-Regina Caeli fil-11 ta’ Mejju , meta l-Papa ta’ 69 sena qal: “Inġorr f’qalbi t-tbatijiet tal-poplu Ukren maħbub. Jalla jsir dak kollu possibbli biex tintlaħaq paċi awtentika, ġusta u dejjiema, mill-aktar fis possibbli. Ħalli l-priġunieri kollha jinħelsu u t-tfal jerġgħu lura għand il-familji tagħhom.”

F’dik l-okkażjoni, Ljun appella wkoll għal waqfien immedjat mill-ġlied fil-Medda ta’ Gaza u għall-ħelsien tal-ostaġġi. Huwa fada l-kunflitti kollha madwar id-dinja lill-interċessjoni tar-Reġina tal-Paċi.

Fl-udjenza tal-Erbgħa, il-pontifex fakkar fit-tama tal-Knisja fil-qawwa tal-qawmien ta’ Kristu mill-imwiet, enfasi matul l-istaġun tal-Għid għall-Insara tar-rit Orjentali, li ħafna minnhom ġejjin minn pajjiżi li qed jesperjenzaw kunflitt, bħall-Art Imqaddsa u l-Ukrajna.

“Min, aħjar minnek, jista’ jkanta għanja ta’ tama anke f’nofs l-abbiss tal-vjolenza?” qal Ljun. “Min, aħjar minnek, li esperjenza l-orrur tal-gwerra daqshekk mill-qrib li l-Papa Franġisku rrefera għalikom bħala ‘Knejjes martri’?”

“Mill-Art Imqaddsa sal-Ukrajna, mil-Libanu sas-Sirja, mill-Lvant Nofsani sat-Tigray u l-Kawkasu, kemm vjolenza qed naraw!” kompla l-Papa. “Hekk kif inqumu minn dan l-orrur, mill-qtil ta’ tant żgħażagħ, li għandu jqanqal rabja kbira għax qed jiġu ssagrifikati ħajjiet f’isem konkwista militari, jidwi appell: l-appell mhux tant tal-Papa, imma ta’ Kristu nnifsu, li jtenni: ‘Il-paċi tkun magħkom!’”

Id-diskors ta’ Ljun ħeġġeġ ukoll lill-Kattoliċi tal-Lvant, li huma minoranzi u perċentwal żgħir ħafna tal-Knisja Kattolika globali, biex jibqgħu sodi fit-tradizzjonijiet tagħhom, “mingħajr ma jnaqqsuhom … biex ma jiġux korrotti mill-mentalità tal-konsumiżmu u l-utilitarjaniżmu” prevalenti fil-Punent.

Meta tkellem dwar il-kontribut tal-Lvant Nisrani, il-Papa faħħar is-sens ta’ misteru fil-liturġiji, “liturġiji li jinvolvu lill-persuna umana fl-intier tagħha, li jkantaw is-sbuħija tas-salvazzjoni u jqanqlu sens ta’ stagħġib dwar kif il-maestà t’Alla tħaddan id-dgħufija umana tagħna!”

“Il-Papa Ljun,” qal Gudziak, “ħa ħsieb jgħid, bażikament, li statistikament forsi m’intomx kbar, imma għandkom rwol uniku x’taqdu fil-komunità Kattolika: Ibqgħu fidili għat-tradizzjonijiet tagħkom.”

“Is-sottotest hu li xi kultant dawn il-Knejjes, li ħafna minnhom huma ppersegwitati, qed isofru minn gwerra, minn ġenoċidju — Knejjes li tnaqqsu numerikament, Knejjes li jinsabu fil-periklu li jisparixxu wara li ilhom hemm għal 2,000 sena, għadhom jitkellmu u jitolbu bl-Aramajk, il-lingwa ta’ Ġesù — kien qed jgħid, żommu ma’ dan il-wirt. Għandna bżonnu. Il-Knisja Kattolika kollha teħtieġu,” żied jgħid Gudziak.

Il-Knisja Kattolika teħtieġ li r-riti Orjentali “jiffokaw fuq l-Irrisurrezzjoni, l-esperjenza Kristoċentrika tal-Knisja,” kompla l-arċisqof Ukren. “M’hemmx Knisja mingħajr Kristu. Ma tistax sempliċement tagħmel laqgħat soċjoloġiċi. Jekk Kristu mhux hemm, mhijiex l-esperjenza tal-Knisja, mhijiex l-esperjenza tas-salvazzjoni.”

Il-Liturġija Divina tal-għeluq tal-Ġublew tal-Insara tal-Lvant kienet liturġija Biżantina mal-Knejjes Kattoliċi Griegi Melkiti, Griegi Ukreni, u Griegi Rumani, flimkien mal-Knejjes l-oħra tar-rit Biżantin.

Fl-omelija tiegħu għal-liturġija, l-Arċisqof Maġġur Sviatoslav Shevchuk ta’ Kyiv, il-primat tal-Ukrajna, qal: “Aħna lkoll kommossi ħafna bil-laqgħa mal-Papa Ljun li għadu kif ġie elett. Dalgħodu ħassejna ruħna mħaddna mill-Papa Mqaddes, ikkonsolati fit-tbatija tagħna … apprezzati għat-tradizzjonijiet Kristjani antiki tagħna, u mħeġġa fil-missjoni evanġelizzazzjoni tagħna li nwettqu fid-dinja kontemporanja.”

Dwar il-ħila tal-Papa l-ġdid li jippromwovi l-paċi fil-kunflitt Russu mal-Ukrajna, Gudziak innota li “llum, ħafna qed jgħidu li forsi l-Papa Ljun mhuwiex l-aktar Amerikan b’saħħtu fid-dinja, iżda huwa l-aktar Amerikan importanti fid-dinja, anke jekk m’għandux riżorsi [militari] jew finanzjarji jew politiċi.”

Ritratt: Il-Papa Ljun XIV ikellem lill-parteċipanti fil-Ġublew tal-Knejjes Orjentali 14 ta’ Mejju 2025, fl-Awla tal-Udjenzi Pawlu VI fil-Vatikan. Kreditu: Midja tal-Vatikan