Jonah McKeown via Catholic News Agency

Il-konklavi li ġej biex jiġi elett is-suċċessur tal-Papa Franġisku se jkun l-akbar wieħed fl-istorja tal-Knisja Kattolika, b’133 kardinal elettur mistennija jinġabru fil-Kappella Sistina fis-7 ta’ Mejju, ikkonfermaw uffiċjali tal-Vatikan din il-ġimgħa.

L-għadd bla preċedent jaqbeż il-konklavi papali preċedenti kollha, u kiser ir-rekord preċedenti ta’ 115 elettur fl-elezzjonijiet tal-2005 u l-2013. Jimmarka wkoll l-ewwel darba li se jsir konklavi b’aktar minn 120 kardinal votanti — il-limitu stabbilit minn San Ġwanni Pawlu II fil-kostituzzjoni appostolika tiegħu tal-1996 Universi Dominici Gregis . 

Filwaqt li l-paragrafu 33 ta’ dak id-dokument illimita n-numru ta’ eletturi għal 120, il-paragrafu 36 tal-kostituzzjoni jafferma li kwalunkwe “kardinal tal-Knisja Rumana Mqaddsa li ġie maħluq u ppubblikat quddiem il-Kulleġġ tal-Kardinali b’hekk għandu d-dritt li jeleġġi l-papa.”  

Il-Kulleġġ tal-Kardinali qal aktar kmieni din il-ġimgħa li l-Papa Franġisku legalment neħħa l-limitu numeriku billi eżerċita l-awtorità suprema tiegħu bħala pontife.

Il-Vatikan ikkonferma nhar it-Tlieta li tnejn mill-135 kardinal taħt it-80 sena — il-Kardinal Spanjol Antonio Cañizares u l-Kardinal Kenjan John Njue — mhux se jattendu l-konklavi minħabba tħassib dwar saħħithom, u b’hekk in-numru ta’ eletturi mistennija se jkun 133. 

Se tkun meħtieġa maġġoranza ta’ żewġ terzi biex jiġi elett il-Papa li jmiss, jiġifieri kandidat irid jirċievi mill-inqas 89 vot biex jintgħażel bħala l-266 suċċessur ta’ San Pietru. 

Il-laqgħa ta’ din is-sena se tkun ukoll fost l-aktar ġeografikament diversi fl-istorja tal-Knisja. Il-135 elettur eliġibbli ġejjin minn 71 pajjiż fis-sitt kontinenti abitati kollha, bl-akbar gruppi nazzjonali ġejjin mill-Italja (17), l-Istati Uniti (10), u l-Brażil (7).

Filwaqt li l-papiet f’dawn l-aħħar deċennji spiss qabżu l-limitu ta’ 120 elettur fil-konċistorji, l-ebda konklavi s’issa ma fetaħ b’aktar minn 120 elettur.  

Il-Papa Ġwanni Pawlu II, pereżempju, ippermetta li n-numru ta’ eletturi jiżdied għal 135 fl-2001, iżda 117 biss ħadu sehem fil-konklavi tal-2005. Bl-istess mod, il-konċistorji tal-Papa Benedittu XVI fl-2010 u l-2012 raw in-numru ta’ eletturi jaqbeż għal ftit il-120, iżda l-konklavi tal-2013 kellu wkoll 117 biss. 

Storikament, il-konklavi papali kienu affarijiet ħafna iżgħar. Wieħed mill-akbar konklavi tar-Rinaxximent seħħ fl-1503, b’39 kardinal biss jivvutaw. 

Madankollu, il-konklavi fis-sekli li għaddew setgħu jieħdu ħafna aktar żmien, bil-konklavi tas-seklu 13 biex jagħżel is-suċċessur tal-Papa Klement IV idum 1,006 ijiem.  

Il-konklavi papali fl-istorja reċenti tipikament ikkonkludew fi ftit jiem. 

Il-konklavi tal-2025

Il-Papa Franġisku, li miet fil-21 ta’ April fl-età ta’ 88 sena, ndifen fil-Bażilika ta’ Santa Marija Maggiore wara l-funeral tiegħu fis-26 ta’ April. 

Hekk kif id-dinja tkompli tibki lill-Papa mejjet matul il-perjodu ta’ disat ijiem magħruf bħala “Novendiales”, għaddejjin tħejjijiet għall-proċess tal-konklavi li huwa regolat ħafna, li huwa l-mezz li bih jiġi elett Papa ġdid għall-Knisja. 

Min jista’ jieħu sehem fil-konklavi?

Il-kompitu tal-elezzjoni tal-Papa l-ġdid jaqa’ biss fuq il-membri tal-Kulleġġ tal-Kardinali li għandhom inqas minn 80 sena u li huma eliġibbli jew jistgħu jipparteċipaw, li bħalissa hemm 134 minnhom. 

Il-Kardinal Giovanni Battista Re, ta’ 91 sena, huwa d-dekan attwali tal-Kulleġġ tal-Kardinali, jiġifieri, l-aktar membru anzjan, elett minn fost il-gradi tal-isqfijiet kardinali u kkonfermat mill-Papa. Normalment, ikun xogħol Re li jmexxi l-proċess tal-konklavi ‘l quddiem ladarba jibda. 

Madankollu, Re huwa anzjan wisq biex jieħu sehem fil-konklavi, kif inhu wkoll il-viċi dekan tiegħu, il-Kardinal Leonardo Sandri. Għalhekk, il-konklavi li ġej se jkun immexxi mill-Kardinal Pietro Parolin, l-aktar kardinal isqof anzjan eliġibbli li jmiss u s-segretarju tal-istat tal-Vatikan.

7 ta’ Mejju: Jibda l-konklavi

Is-sistema tal-konklavi ġiet ifformalizzata fl-1274, u l-proċeduri tagħha huma spjegati fid-dettall fil-kostituzzjoni appostolika tal-1996 Universi Dominici Gregis tal-Papa Ġwanni Pawlu II, li ġiet emendata xi ftit mill-Papa Benedittu XVI u l-Papa Franġisku.

Normalment, il-jum li fih jibda l-konklavi jkun il-15-il jum wara l-mewt ta’ Papa, is-16-il jum tal-interregnum (li jfisser sempliċement il-perjodu bejn il-papiet). Jista’ jibda sal-20 jum “għal raġunijiet serji,” jew qabel il-15-il jum jekk il-kardinali kollha jkunu preżenti. 

L-Uffiċċju Stampa tas-Santa Sede ħabbar nhar it-Tnejn li l-konklavi se jibda filgħodu tas-7 ta’ Mejju, bil-Quddiesa Mqaddsa għall-Elezzjoni tal-Papa Ruman fil-Bażilika ta’ San Pietru. 

Dakinhar wara nofsinhar, il-kardinali — l-eletturi biss — se jidħlu fil-Kappella Sistina, ikantaw il-“Veni Creator Spiritus,” u jinvokaw il-gwida tal-Ispirtu s-Santu. Ladarba jidħlu ġewwa, kull kardinal se jaħlef li josserva l-proċeduri, iżomm is-segretezza, u jivvota liberament għall-kandidat li jemmen li hu l-aktar denju.

Meta l-aħħar wieħed mill-kardinali eletturi jkun ħa l-ġurament, il-kaptan taċ-ċelebrazzjonijiet liturġiċi papali, l-Arċisqof Diego Ravelli, jagħti l-ordni “Extra omnes” (“Kulħadd barra”), li jindika li dawk kollha li ma jkunux qed jieħdu sehem fil-konklavi jridu jitilqu mill-Kappella Sistina. 

Minbarra l-kardinali, l-uniċi nies li jistgħu jibqgħu fil-kappella huma s-surmast taċ-ċelebrazzjonijiet liturġiċi papali u membru tal-kleru magħżul biex jippriedka meditazzjoni lill-kardinali. Wara li tingħata l-meditazzjoni, hu u s-surmast taċ-ċelebrazzjonijiet liturġiċi papali jitilqu mill-kappella (għalkemm is-surmast taċ-ċelebrazzjonijiet liturġiċi papali jkollu bżonn jerġa’ jidħol diversi drabi matul il-proċess, partikolarment meta jkun wasal biex isir vot). 

Il-bibien tal-kappella mbagħad jingħalqu għad-dinja ta’ barra sakemm jintgħażel Papa ġdid.

Kif jaħdem ladarba l-kardinali jkunu ġewwa?

Il-kardinali jridu jaħilfu li jibqgħu segreti kemm matul kif ukoll wara l-proċess tal-konklavi, u trid tingħata attenzjoni kbira biex jiġi żgurat li l-Kappella Sistina ma tkunx ġiet imsajra b’mikrofoni. Kull meta jitilqu mill-kappella — bħal pereżempju għall-ikel u biex jorqdu — il-kardinali mhumiex permessi jiddiskutu xejn dwar x’ġara fil-kappella.

Ġewwa l-kappella msakkra, il-voti jittieħdu fost il-kardinali darba fl-ewwel sessjoni ta’ wara nofsinhar, u darbtejn f’kull sessjoni ta’ filgħodu u ta’ wara nofsinhar għal kull jum tal-konklavi.

Il-karti tal-vot kollha għandhom il-kliem “Eligo in summum pontificem” (“Jien neleġġi bħala l-pontifex suprem”), fuq spazju biex il-kardinali jiktbu isem. Matul il-votazzjoni, il-kardinali jersqu individwalment lejn il-pittura tal-Ġudizzju tal-Aħħar ta’ Michelangelo, jiġġuraw bil-Latin, u jpoġġu l-vot tagħhom f’urna kbira.

Dan huwa l-ġurament li jitolbu l-kardinali hekk kif jivvutaw:

“Qed insejjaħ bħala xhud tiegħi lil Kristu l-Mulej, li se jkun l-imħallef tiegħi, li l-vot tiegħi jingħata lil dak li quddiem Alla naħseb li għandu jiġi elett.”

Tliet kardinali magħżula b’mod każwali, magħrufa bħala skrutinisti, imbagħad jirreġistraw ir-riżultati quddiem l-assemblea. L-ewwel, jgħoddu l-voti, u jekk in-numru ta’ voti ma jaqbilx man-numru ta’ eletturi, jinħarqu immedjatament u jittieħed vot ġdid. 

Jekk in-numru ta’ karti tal-vot ikun korrett, it-tliet skrutinisti jaqraw kull karta tal-vot, bl-aħħar wieħed mit-tlieta jaqra l-isem b’leħen għoli u jiktibha. Kull elettur jikteb ukoll ir-riżultat tal-votazzjoni fuq folja pprovduta għal dan il-għan. Kull karta tal-vot, wara li tingħadd, tittaqqab b’labra u titqiegħed fuq ħajta għas-sigurtà.

Tliet kardinali eletturi oħra magħżula b’mod każwali, ir-reviżuri, jiċċekkjaw l-għadd tal-voti u n-noti tal-iskrutinisti biex jiżguraw li t-tabulazzjoni tal-voti tkun saret b’eżattezza u fedeltà.

Tliet kardinali eletturi oħra jintgħażlu b’mod każwali bħala “infirmarii,” li xogħolhom hu li jgħinu lil kwalunkwe elettur li, għalkemm ikun fil-konklavi, ikun marid wisq biex ikun preżenti fil-Kappella Sistina. L-infirmarii jieħdu magħhom kaxxa msakkra li, wara li tkun intweriet lill-eletturi l-oħra li hija vojta, tirċievi l-voti tal-morda. Imbagħad jirritornawha mingħajr ma tinfetaħ lill-iskrutinisti.

Raġel Kattoliku jeħtieġ żewġ terzi tal-voti — fil-każ preżenti, 90 vot — biex jiġi elett il-Papa li jmiss. Jekk wieħed iħares lejn ir-rekord tal-aħħar seklu ta’ konklavi, juri li l-kulleġġ jeleġġi Papa ġdid, bħala medja, sa wara nofsinhar tat-tielet jum, wara madwar tmien votazzjonijiet.

Il-Papa l-ġdid

Meta sessjoni ta’ votazzjoni tintemm mingħajr ma raġel jilħaq il-maġġoranza meħtieġa, il-voti jinħarqu bit-tiben imxarrab, u b’hekk joħroġ duħħan iswed miċ-ċumnija tal-Kappella Sistina. Madankollu, jekk jiġi elett Papa, il-voti jinħarqu biż-żieda ta’ aġent kimiku, u b’hekk jipproduċu d-duħħan abjad famuż. 

Madankollu, qabel ma jiġri dan, hemm proċess li jrid jiġi segwit ladarba raġel jirċievi n-numru ta’ voti meħtieġ. 

Wara li l-kardinal djaknu junior ikun daħħal mill-ġdid lis-segretarju tal-kulleġġ u lill-mastru taċ-ċerimonji liturġiċi papali, il-kardinal dekan, jew il-kardinal li jkun l-ewwel fl-ordni u l-anzjanità, imur għand dak li jkun ġie elett u jistaqsih:

“Taċċetta l-elezzjoni kanonika tiegħek bħala pontifiċju suprem?”

Bil-kunsens tiegħu jsir isqof ta’ Ruma u l-papa (u b’hekk itemm il-konklavi, sakemm il-papa l-ġdid ma jiddeċidix li jżommu f’sessjoni għal xi raġuni). Il-kardinal dekan imbagħad jistaqsi:

“B’liema isem tixtieq li tissejjaħ?”

Il-kaptan taċ-ċerimonji liturġiċi papali, bix-xhieda taż-żewġ kaptani taċ-ċerimonji (li issa huma msejħa), imbagħad ifassal dokument li jiċċertifika l-kunsens tar-raġel elett u l-isem li jkun għażel.

Il-Papa l-ġdid iqatta’ ftit mumenti f’kamra barra l-Kappella Sistina magħrufa bħala l-Kamra tad-Dmugħ, fejn ikun liebes l-ilbies papali abjad tiegħu. Kull kardinal imbagħad iressaq ‘il quddiem wieħed wieħed u jagħmel att ta’ omaġġ u ubbidjenza lill-Papa l-ġdid. Imbagħad isir att ta’ radd il-ħajr lil Alla. 

Il-kardinal djaknu anzjan iħabbar mil-loġġa ta’ San Pietru lil dawk miġbura fi Pjazza San Pietru: “Habemus papam!” (“Għandna papa!”) u x’isem ħa. Il-papa li għadu kif ġie elett imbagħad joħroġ biex jindirizza u jbierek il-belt u d-dinja (“urbi et orbi”).

Traduzzjoni mħejjija u adattata minn Lara Zammit għal tbissima.mt. It-test oriġinali bl-Ingliż jappartjeni lill-Catholic News Agency. Ritratti kollha via Catholic News Agency Access for Editors.