San Tumas ta’ Akwinu kien filosfu u teologu brillanti, u huwa duttur tal-Knisja li niċċelebraw il-festa tiegħu fit-28 ta’ Jannar. Anke llum, il-kitbiet tiegħu jitkellmu magħna bil-qawwa.
San Tumas ta’ Akwinu jistħoqqlu l-laqam tabib “anġeliku” għal aktar minn raġuni waħda. Dan il-patri u predikatur Taljan, ipproklamat Duttur tal-Knisja fl-1567 mill-Papa Piju V, kien magħruf għall-purità tiegħu – Ljun XIII jenfasizza “l-integrità perfetta tal-morali” tiegħu – u l-intelliġenza luminuża tiegħu. Fil-motu proprio tiegħu Doctoris Angelici , il-Papa Piju X jirreferi għall-“kwalità kważi anġelika tal-intellett tiegħu.”
Hawnhekk noffrulkom antoloġija ta’ kwotazzjonijiet impressjonanti u ta’ ispirazzjoni, meħuda mis-Summa Theologiae , is-Summa Contra Gentiles, u l-Priedki Kateketiċi dwar il-Kredu tal-Appostli, li jirriflettu mill-isbaħ iċ-ċarezza ta’ ruħu.
L-imħabba hija l-perfezzjoni tal-ħajja Nisranija
“Ħaġa jingħad li hija perfetta safejn tilħaq it-tmiem proprju tagħha, li hija l-perfezzjoni aħħarija tagħha. Issa hija l-karità li tgħaqqadna ma’ Alla, Li hu l-aħħar tarf tal-moħħ tal-bniedem, peress li “min jibqa’ fil-karità jibqa’ f’Alla, u Alla fih” (1 Ġw 4,16). Għalhekk il-perfezzjoni tal-ħajja Nisranija tikkonsisti radikalment fil-karità.” (Summa Theologiae II-II, q.184, a.1, co )
Huwa aħjar li ddawwal milli sempliċement shine
“Għax kif aħjar iddawwal milli sempliċiment jiddi, hekk aħjar li wieħed jagħti lill-oħrajn il-frott tal-kontemplazzjoni tiegħu milli sempliċement jikkontempla.” (Summa Theologiae IIa-IIae, q.188, a.6, co)
Għandna bżonn il-grazzja ta’ Alla biex jerfgħuna lejh
“In-natura tal-bniedem għandha bżonn ir-rieda gratwita ta’ Alla biex tittella’ lejn Alla, peress li din hija ogħla mill-kapaċità naturali tagħha.” (Summa Theologiae III q.2, a.10, resp)
Il-perfezzjoni spiritwali hija għall-etajiet kollha
“Issa r-ruħ, li għaliha jappartjenu t-twelid spiritwali u l-età spiritwali perfetta, hija immortali; u bħalma tista’ fix-xjuħija tilħaq twelid spiritwali, hekk tista’ tilħaq età (spiritwali) perfetta fiż-żgħożija jew fit-tfulija; għax id-diversi etajiet tal-ġisem ma jaffettwawx ir-ruħ.” (Summa Theologiae III, q.72, a.8, co)
Id-daħk huwa essenzjali biex tkun bniedem
“Il-bniedem ma jistax ikun mingħajr il-fakultà li jidħak.” (Summa Theologiae I, q.44, a.1, ad 1)
Kristu kien ittantat f’ġieħna
“Kristu xtaq jitħajjar; l-ewwel biex isaħħaħna kontra t-tentazzjonijiet. (…) It-tieni, biex inkunu mwissija, biex ħadd, kemm hu qaddis, ma jaħseb lilu nnifsu bla periklu jew ħieles mit-tentazzjoni. (…) It-tielet nett, biex tagħtina eżempju: biex jgħallimna, jiġifieri, kif negħlbu t-tentazzjonijiet tax-xitan. (…) Ir-raba’, biex jimliena b’fiduċja fil-ħniena Tiegħu.” (Summa Theologiae III, q.41, a.1, resp)
Il-fidi teħtieġ rieda tajba
“L-intellett huwa mqanqal mill-kmand tar-rieda biex jassenja għal dak li hu tal-fidi: għax ‘ħadd ma jemmen, jekk ma jridx.’” (Summa Theologiae, I-II, q.56, a.3, co)
Alla biss jista’ jissodisfana
“Huwa evidenti li xejn ma jista’ jnaqqas ir-rieda tal-bniedem, ħlief il-ġid universali. Dan insibuh, mhux f’xi ħlejqa, imma f’Alla biss; għax kull ħlejqa għandha t-tjubija bil-parteċipazzjoni. Għalhekk Alla biss jista’ jissodisfa r-rieda tal-bniedem (…). Għalhekk Alla biss jikkostitwixxi l-hena tal-bniedem.” (Summa Theologiae I-II, q.2, a.8, co)
Xejn Alla ħalaq mhu ħażen fih innifsu
“Xejn m’għandu t-tendenza lejn il-kuntrarju tiegħu, għax kull ħaġa tinklina għal dak li hu simili u adattat għalih innifsu. Issa, kull ħlejjaq ifittex ġid, meta jkun qed jaġixxi, kif ġie ppruvat. Għalhekk, l-ebda bniedem, peress li jkun, mhu ħażen.” (Summa contra Gentiles III,7)
L-erba’ effetti tal-fidi
“Il-fidi ġġib erba’ effetti tajbin. L-ewwel waħda hi li permezz tal-fidi r-ruħ tkun magħquda ma’ Alla. (…) It-tieni effett tal-fidi huwa li l-ħajja ta’ dejjem diġà bdiet fina; għax il-ħajja ta’ dejjem mhi xejn ħlief li tkun taf lil Alla. (…) It-tielet ġid li ġej mill-fidi hija dik id-direzzjoni t-tajba li tagħti lill-ħajja tagħna preżenti. (…) Ir-raba’ effett tal-fidi hu li biha negħlbu t-tentazzjonijiet.” (Priedka dwar il-Kredu tal-Appostli)
Fir-ritratt: Saint Thomas d’Aquin ta’ Fontaine de Sagesse. Ritratt via Wikimedia Commons