Fil-belt Taljana ta’ Terni, il-Kattoliċi jistennew b’ħerqa l-14 ta’ Frar bħala l-festa ta’ San Valentinu, il-qaddis patrun ta’ belthom. L-14 ta’ Frar huwa magħruf mad-dinja kollha bħala l-jum iddedikat għall-fjuri u ċ-ċikkulati, il-qlub ħomor u l-ħelu, il-kerubini ċkebba u l-vleġeġ. Koppji żgħażagħ bil-ħerqa bil-ħerqa għal lejl barra jew ħarġa romantika mod ieħor f’dik il-ġurnata speċjali.

U madankollu l-ġurnata għandha l-għeruq tagħha fil-Kattoliċiżmu u, aktar speċifikament, f’kunċett ta’ mħabba ferm aktar profond. 

San Valentinu, patrun ta’ Terni, l-Italja

Fil-belt Taljana ta’ Terni, il-Kattoliċi jistennew b’ħerqa l-14 ta’ Frar bħala l-festa ta’ San Valentinu, il-qaddis patrun tal-belt tagħhom, li r-relikwi tiegħu huma midfuna fil-katidral ta’ belthom.

Skont il-leġġendi aġografiċi antiki, San Valentinu għex bejn is-sena 175 u 245. Huwa wieħed minn bosta isqof-evanġelizzaturi minn dik l-epoka li ddedikaw ruħhom b’mod erojku għall-fidi waqt perjodu ta’ persekuzzjonijiet intensi kontra l-insara.

San Valentinu kien ġej minn familja nobbli u impenja ruħu għall-istudju tal-fidi minn età żgħira. Ġie ordnat isqof ta’ Terni fl-197 minn San Feliċjan, l-isqof ta’ Foligno. Valentine kien magħruf għat-tħassib u d-devozzjoni tiegħu lejn il-bżonn. Huwa magħruf ukoll għall-mirakli u l-fejqan tal-morda. 

Eventwalment, ġie l-ħabs talli rrifjuta li jiċħad lil Kristu taħt l-imperatur Ruman. Huwa kien ikkundannat għall-mewt. Xi wħud jemmnu li akkwista ismu minħabba s-saħħa li wera matul il-martirju tiegħu (il-kelma Latina valens tfisser “qawwija u qawwija”). Il-martirju seħħ fl-14 ta’ Frar.

Żewġ iskrizzjonijiet antiki, miktuba bil-Latin, jixhdu l-martirju tiegħu. Wieħed jaqra: “F’Terni, San Valentinu, wara li kien imsawwat għal żmien twil, ġie l-ħabs u ma setax jegħleb ir-reżistenza tiegħu, fl-aħħar f’nofsillejl, inħareġ bil-moħbi mill-ħabs, u qatgħu rashom b’ordni tal-Prefett ta’ Ruma, Plaċidu.” 

Id-devozzjoni lejn San Valentinu ssir mifruxa

Wara mewtu, Valentine ġie midfun tul il-Via Flaminia f’Terni, barra l-ħitan tal-belt, ħdejn il-katidral preżenti. Sal-5 seklu, il-qabar tiegħu kien sar destinazzjoni tal-pellegrinaġġ. Iktar tard, il-patrijiet Benedittini ħadu l-kustodja tas-santwarju u l-fidili bdew jiġu f’xulxin lejn Terni kull sena. Sal-Medju Evu bikri, id-devozzjoni lejn San Valentinu kienet mifruxa mal-Ewropa kollha minħabba l-Benedittini. 

Sa dak iż-żmien, ismu kien assoċjat mal-imħabba. Bosta koppji għarajjes jew koppji miżżewġin żgħażagħ fittxew l-interċessjoni ta’ San Valentinu permezz tat-talb jew fil-qabar tiegħu f’Terni.

Kif San Valentinu ġie assoċjat mal-imħabba

Kif sar dan? Qaddis u martri Kristjan erojku bikri kif ġie assoċjat mal-imħabba romantika? 

Skont xi rakkonti, San Valentinu kien qed jiżżewweġ bil-moħbi koppji żgħażagħ Kristjani sabiex l-irġiel ma jiġux ingaġġati fis-servizz militari obbligatorju. 

Leġġenda oħra tirrakkonta l-Warda tar-Rikonċiljazzjoni. Għaldaqstant, Valentine semaʼ koppja żagħżugħa tbatti waqt li kienet tgħaddi lil hinn mis- sisien tal- ġnien tiegħu. Ħareġ jiltaqa’ magħhom iżomm warda. Ix-xagħar griż u l-wiċċ li jitbissem tar-raġel li qed jixjieħ kellhom il-grazzja li jikkalmaw lill-miżżewġin li tilmenta. Imbagħad ħareġ il-warda u talab lit-tnejn biex jirċevuha. Ordilhom biex jaħtfu z-zokk bir-reqqa, bħala koppja, biex ma jtellgħux lil xulxin. B’hekk, għallem lit-tnejn li għandhom “ cor unum ” (qalb waħda), u l-imħabba tagħhom reġgħet lura bħal qabel. 

Forsi l-aktar leġġenda magħrufa ta’ San Valentinu tinvolvi koppja żagħżugħa jisimha Sabino u Serapia. Sabino kien ċenturjun Ruman li kien pagan, u Serapia kienet tifla Kristjana sabiħa minn Terni. Huwa talab lil missier Serapia għal idejha fiż-żwieġ, iżda ġie rrifjutat peress li kien pagan. Serapia issuġġerixxa li Sabino imur għand l-isqof tagħhom, Valentine, biex jirċievi istruzzjoni Kristjana u jikkonverti. Sfortunatament, hekk kif iċ-ċelebrazzjonijiet għall-magħmudija tiegħu u t-tieġ futur tagħhom kienu qed jitħejjew, Serapia marad il-mewt. Waqt li Valentine kien ħdejn komodina tagħha, Sabino talbu biex ma jinfiredx mill-maħbuba tiegħu. L-Isqof Valentine għammed liż-żagħżugħ, ippresieda r-rit taż-żwieġ tagħhom, u meta għolla jdejh lejn is-sema għall-barka, irqad beatifika għelbet lit-tnejn għall-eternità kollha. 

Xi wħud jgħidu li Jum San Valentinu ssostitwixxa festa pagana antika ddedikata lill-alla Ruman tal-fertilità msejħa Faunalia, li kienet osservata fit-13 ta’ Frar. Oħrajn jattribwixxu l-assoċjazzjoni tal-festa mat-tiġdid u t-twelid għall-istaġuni, billi sa nofs Frar jibdew jiffjorixxu l-ewwel blanzuni u l-għasafar jibdew jitgħabbew.

Fi kwalunkwe każ, kemm il-kunċett pagan tal-qedem tal-imħabba kif ukoll il-kunċett sekulari modern ta’ rumanz ftit għandhom x’jaqsmu max-xhieda nisranija awtentika inkorporata mill-isqof u martri reali, San Valentinu. Il-karità tas-sagrifiċċju li ra tul il-ħajja straordinarja tiegħu hija eżempju għalina lkoll – speċjalment il-virtujiet erojċi mitluba llum mill-koppji Insara marbuta fiż-żwieġ.