Kate Quiñones via Catholic News Agency
L-istejjer madwar il-ħajja u l-mewt ta’ Sant’ Anjeże huma varjati. Nafu l-post tad-difna tagħha, l-età approssimattiva tagħha, u l-post fejn ġiet martrija. Huwa magħruf ħafna inqas dwar ħajjitha, għalkemm hemm ħafna stejjer li għaddew mill-martirju tagħha fir-raba’ seklu.
Il-Knisja Kattolika Rumana tiċċelebra l-festa tagħha kull 21 ta’ Jannar, jum il-mewt tagħha. Kellha biss madwar 12 jew 13-il sena meta ġiet martrija fis-sena 304 AD, iżda ilha onorata mill-Knisja għal aktar minn 1,700 sena.
Illum, il-kranju tal-qaddis joqgħod f’kappella tal-ġenb tal-knisja Sant’Agnese in Agone fi Piazza Navona, Ruma. Ġismu kien midfun f’dik li llum hija magħrufa bħala l-katakombi ta’ Sant’ Anjeże, u għadam tagħha għadu preservat fil-Knisja ta’ Sant’ Anjeże Barra l-Ħitan, li nbniet fuq il-katakombi fejn kienet oriġinarjament midfuna.
L-isem ta’ Sant’Agnes ifisser “kast” bil-Grieg u “ħaruf” bil-Latin. Iż-żewġ tifsiriet ipprevedew il-mewt tagħha bħala verġni martri li mietet għax iddefendiet il-kastità tagħha u rrifjutat li tagħti l-fidi tagħha.
Sant’ Anjeże twieldet minn ġenituri Kristjani nobbli fl-291 AD fl-Imperu Ruman. Hija għexet fi żmien ta’ persekuzzjoni Kristjana taħt ir-renju tal-Imperatur Djoklezjanu.
Fis-sena 302, l-imperatur iddeċieda li jneħħi l-Kristjaneżmu. Waqt li Anjeże kienet qed tikber, fis-sena 303, Djoklezjanu flimkien mal-ko-ħakkiem tiegħu Galerius talbu għall-qerda tal-knejjes u l-ħruq tal-kotba. Il-kleru u l-lajċi ġew il-ħabs u ttorturati talli rrifjutaw li jqimu lill-imperatur.
Hemm rakkonti taʼ ħajjitha li jmorru lura lejn l-aħħar tar-rabaʼ u l-bidu tal-ħames seklu, inkluż wieħed mill-poeta Kristjan Ruman Prudenzju msejjaħ Il-Passjoni taʼ Agnes. Sant Ambroġ u l-Papa Damasu kitbu wkoll rakkonti tal-martirju tagħha. Għalkemm hemm differenzi żgħar madwar kollox, l-istorja ġenerali hija pjuttost simili.
Awtriċi anonima popolarizzat l-istorja tagħha permezz ta’ bijografija, Il-Ħajja ta’ Sant’ Anjeże ta’ Ruma: Verġni u Martri, miktuba bil-Franċiż fl-1800s u tradotta għall-Ingliż ftit wara.
L-istorja tgħid li waqt li darba kienet sejra lura d-dar, Prokopju, iben il-prefett Ruman Symphronius, ħabbha u fittex li jiżżewwiġha. Huwa ġabulha ħafna rigali u offrelha l-għana, iżda hija rrifjutat, u qalet li kienet marbuta mal-konjuġi tagħha – Kristu.
Meta Symphronius sar jaf li kienet Kristjana, hu ressaqha ġuri.
“Ħajti hi taʼ dak li għażilni l-ewwel,” insistiet hi bi tweġiba għat-theddid tiegħu, u rrifjutat li tittradixxi l-wegħda tagħha lil Kristu.
Għalkemm il-prefett għall-ewwel offrieha ċ-ċans li tippreserva l-verġinità tagħha billi ssir saċerdotessa tal-alla Vesta, hija rrifjutat, u għalhekk bagħatha f’burdell. Meta ordna li titneħħa mill-ħwejjeġ tagħha, l-istorja tgħid li xagħarha nqala’ u kiber biex jgħattiha. Hekk kif kienet iddefilata fit-toroq, jingħad li dawk li kienu jarawhom ħarsu ’l bogħod.
Meta waslet fil-burdell, anġlu tal-Mulej iddawwarha b’dawl qawwi, jgħattiha minn għajnejn dawk li kellhom il-ħsieb li jistupruha. Għalkemm ħafna fil-burdell waqgħu għall-qima, meta iben il-prefett resaq lejha, sejjaħ lill-oħrajn kodardi, miet.
Il-prefett tefa’ l-ħtija tagħha għall-mewt ta’ ibnu, iżda meta ddefendiet ruħha kontra l-akkużi tiegħu ta’ sħaħar, il-prefett qal li kien jemmen jekk titlob lill-anġlu jġibu lura. Wara li nxteħet mal-art fit-talb, l-iben reġa’ ħa l-ħajja.
F’verżjoni oħra, l-iben intlaqat għomja, mhux mejjet.
Is-saċerdoti u l-figuri tal-awtorità tħassbu dwar l-attenzjoni li kienet qed tieħu Agnes u kkundannawha għall-mewt. Il-prefett abbandunaha, u kienet mitfugħa f’nar f’żona pubblika.
Imma l-fjamma, tgħid l-istorja, maqsuma min-nofs u ma messithiex. F’verżjoni oħra, ir-razza li kienet marbuta magħha ma kinitx se tinħaraq. Hija faħħret lil Alla u mbagħad ġiet eżegwita bil-qtugħ tar-ras.
Minħabba n-natura tal-martirju tagħha, il-Knisja tonora lil Sant’ Anjeże bħala l-patruna tal-bniet, tal-kastità, verġni, u vittmi ta’ stupru.
Fil-jum tal-festa tagħha, jiġu mbierka żewġ ħrief. Il-ħrief imbagħad jinqatgħu, u s-suf jintuża biex isiru palliums, lbies liturġiċi li jintlibsu mill-arċisqfijiet.
Fir-ritratt: Sant’Agnese ta’ Domenichino (Royal Collection). Ritratt: Dominju pubbliku via Wikimedia Commons