Kate Quiñones via Catholic News Agency

Meta Anne Frank kienet qed tinħeba f’anness sigriet għal aktar minn sentejn f’Amsterdam matul it-Tieni Gwerra Dinjija, hija kienet tħares minn tieqa żgħira fl-attic lejn siġra tal-qastan taż-żwiemel fil-bitħa.

Ħafna wara l-mewt taż-żagħżugħa fil-kamp tal-konċentrament ta’ Bergen-Belson fl-1945, ċentru edukattiv Kattoliku dwar l-Olokawst f’Filadelfja ħawwel siġra li kibret minn żrieragħ ta’ dik l-istess siġra ad unur tagħha.

Iċ-Ċentru Kattoliku Nazzjonali għall-Edukazzjoni dwar l-Olokawst fl-Università ta’ Seton Hill — imwaqqaf minn żewġ aħwa Kattoliċi fl-1987 — organizza ċerimonja biex iħawwel is-siġra żgħira fil-bidu ta’ Mejju.

James Paharik, direttur taċ-ċentru edukattiv u professur tas-soċjoloġija u s-saħħa mentali f’Seton Hill, qal lis-CNA li “tfisser ħafna għalina li għandna din is-siġra.” 

“Hija xhieda ħajja tal-memorja ta’ Anne Frank u dak li esperjenzat,” qal Paharik.  

Iddonata mill-Anne Frank Center USA, is-siġra għolja sitt piedi tinsab f’“post prominenti fil-kampus.” 

“Fid-djarju tagħha, tikteb diversi drabi dwar is-siġra u kemm kien ifisser għaliha li taraha,” qalet Paharik. “Fjorixxet fir-rebbiegħa, u kien sinjal ta’ tama.”

Vjaġġ tal-qalb

Iċ-Ċentru Kattoliku Nazzjonali għall-Edukazzjoni dwar l-Olokawst — wieħed mill-ewwel tat-tip tiegħu fin-nazzjon — huwa “uniku ħafna,” qal Paharik. Sister Gemma Del Duca u Sister Mary Noel Kernan, it-tnejn Sisters of Charity, waqqfu ċ-ċentru fl-aħħar tas-snin tmenin biex jiġġieldu l-antisemitiżmu, jipprovdu edukazzjoni dwar l-Olokawst, u jonoraw lill-vittmi tal-Olokawst.

Oħt Gemma, li issa għandha 93 sena u ma tiflaħx, irnexxielha tattendi ċ-ċerimonja tat-tħawwil aktar kmieni f’Mejju minkejja l-marda tagħha, fejn setgħet tara l-ħidma ta’ ħajjitha tilħaq il-qofol tagħha bit-tħawwil ta’ siġra li se tibqa’ hemm għas-snin li ġejjin.   

Meta mistoqsija x’ispiraha biex twaqqfu, Paharik sempliċement qalet: “Xi kultant, l-aħwa nisa jiksbu ispirazzjoni u jsegwuha.”

Iċ-ċentru għandu l-għeruq tiegħu fix-xogħol interreliġjuż li għamlet Suor Gemma. Kmieni, bdiet taħdem ma’ Father Isaac Jacob , patri mill-Kulleġġ ta’ San Vinċenz, kulleġġ Benedittin storiku fit-triq minn Seton Hill, li kien interessat bl-istess mod fid-djalogu interreliġjuż.

Sister Gemma u Jacob ivvjaġġaw lejn Iżrael fis-snin sebgħin fejn waqqfu Tel Gamaliel, komunità Nisranija f’Iżrael “li ppromwoviet il-fehim bejn il-Lhud u l-Kattoliċi,” skont Paharik. Hemmhekk, ittraduċew ir-regola ta’ San Benedittu għall-Ebrajk u ħadmu mal-komunità lokali sakemm Sister Gemma eventwalment irritornat lejn l-Istati Uniti. 

Il-passjoni ta’ Suor Gemma biex twaqqaf iċ-ċentru kienet sorpriża għal xi wħud fl-ordni tagħha.

“Ma naħsibx li Sister Gemma kellha ħafna appoġġ fil-bidu mill-komunità tagħha, u n-nies ma kinux ċerti għaliex dan kien daqshekk importanti għaliha,” irriflettiet Paharik. 

Iżda Sister Gemma ħasbet li kienet “neċessità morali” għall-Kattoliċi mhux biss li ma jbaxxux il-livell jew jagħmlu stereotipi “iżda, fil-fatt, li jitgħallmu aktar dwar il-Ġudaiżmu,” qalet Paharik.  

Dan kien kompitu li ħadet “pjuttost bis-serjetà,” innota Paharik. 

Hija tgħallmet titkellem bl-Ebrajk waqt li kienet f’Iżrael, u saħansitra tattendi s-servizzi fis-sinagoga, filwaqt li “fl-istess ħin, kienet totalment immersa fil-Kattoliċiżmu u kienet Soru tal-Karità.” 

“Naħseb li għaliha, huwa vjaġġ tal-qalb,” qal Paharik.

Is-sorijiet ħadu ispirazzjoni wkoll mid-dokument tal-Konċilju Vatikan II dwar id-djalogu reliġjuż, Nostra Aetate , li ġie promulgat madwar żewġ deċennji qabel it-twaqqif taċ-ċentru.  

Paharik sejjaħ Nostra Aetate dokument Kattoliku “storiku” li “ħeġġeġ ftehim aktar profond bejn il-Kattoliċi u dawk ta’ reliġjonijiet oħra.”

Il-ħarifa li ġejja timmarka s-60 anniversarju tad-dokument.

Paharik fakkret fir-riflessjonijiet ta’ Sister Gemma dwar l-approfondiment tal-għarfien tagħha stess dwar il-Ġudaiżmu.

“Hija qalet, ‘Huwa vjaġġ tal-qalb. Huwa vjaġġ ta’ fidi,’” fakkar Paharik.

“Hija missjoni, tassew, li ngħaqqdu l-Kattoliċi u l-Lhud b’mod pożittiv minflok ma nkomplu l-ostilità li mmarkat ir-relazzjoni tagħna għal tant sekli,” kompla jgħid.

Xi tfisser għal Seton Hill u lil hinn minnha 

Iċ-ċentru, li issa għandu aktar minn 35 sena, kiber fl-influwenza tiegħu fuq il-komunità lokali u lil hinn minnha matul is-snin. Iċ-ċentru kien organizzazzjoni fundatriċi tal-Kunsill tar-Relazzjonijiet Kristjani-Lhud ( CCJR ), assoċjazzjoni ddedikata għad-djalogu interreliġjuż bejn Kristjani u Lhud fl-Istati Uniti, il-Kanada, u barra minn Malta.

Iċ-ċentru jospita konferenzi, u jġib kelliema minn madwar il-pajjiż, u jagħmel ukoll attivitajiet ekumeniċi ta’ sensibilizzazzjoni, billi jgħaqqad flimkien Kattoliċi u Protestanti biex jitolbu, jitgħallmu u jiftakru.

“Nitolbu flimkien għall-vittmi tal-Olokawst iżda wkoll ta’ atti oħra ta’ vjolenza u qtil tal-massa li seħħew u għadhom iseħħu madwar id-dinja llum,” qal Paharik.

“Huwa mod kif naffermaw it-twemmin komuni tagħna fil-qdusija tal-ħajja umana u biex nitolbu għall-paċi,” qal Paharik. 

Iċ-ċentru jappoġġja wkoll l-edukazzjoni dwar l-Olokawst fil-klassijiet f’Seton Hill u fl-iskejjel lokali, speċjalment il-gradi mis-sitt sat-tnax. L-istudenti issa se jkunu jistgħu jżuru s-siġra fil-kampus wara li jaqraw “Id-Djarju ta’ Anne Frank.”

“Se jagħmilha aktar sinifikanti u vivaċi għalihom li jaraw kif kienet fil-fatt din is-siġra, li kienet tant importanti għal Anne, u li kitbet dwarha b’mod tant sabiħ fid-djarju tagħha,” qal Paharik. 

Rispons għall-antisemitiżmu kontinwu 

Iċ-ċentru wieġeb ukoll għal att lokali ta’ vjolenza antisemitika magħruf bħala wieħed mill-aktar attakki antisemitiċi qattiela fl-Istati Uniti. L- isparatura tas-Siġra tal-Ħajja f’Pittsburgh fl-2018 — fejn aggressur fetaħ in-nar f’sinagoga iffullata, u qatel 11-il persuna — kienet biss madwar 30 mil minn Greensboro, fejn jinsab iċ-ċentru.

“Ilkoll kemm aħna konna nafu nies li b’xi mod kienu affettwati minn dik il-ġrajja terribbli,” fakkar Paharik.

Taħt it-tmexxija ta’ Paharik, iċ-ċentru beda jintervista vittmi tal-Olokawst, billi rreġistra l-istejjer ta’ tmien superstiti li jgħixu fiż-żona. 

“Dawk id-dokumentarji huma riżorsi għall-iskejjel li naħdmu magħhom, sabiex ikunu jistgħu jirrakkontaw l-istejjer ta’ dawn in-nies lokali li fil-fatt għexu l-Olokawst,” qal. 

Li tkun mas-superstiti huwa “profond,” irrifletta Paharik, u “li tara l-impatt ta’ dawn id-dokumentarji fuq iż-żgħażagħ huwa wkoll kommoventi ħafna.”

Wieħed mis-superstiti tal-Olokawst li intervistaw — membru tas-Sinagoga tas-Siġra tal-Ħajja — kien fil-parkeġġ meta bdiet l-isparatura tas-Siġra tal-Ħajja u “bilkemm irnexxielu jaħrab minnha,” qal Paharik.  

“Ma rridux li xi ħaġa bħal din terġa’ tiġri qatt,” qal. 

“L-Iskrittura tgħallimna dwar l-importanza li nirrispettaw il-ħajja umana kollha, mit-twelid sal-mewt naturali,” kompla Paharik. “Li nisterjotipaw, li niddiskriminaw, li nuru mibegħda lejn in-nies sempliċement għax huma jew fejn trabbew jew il-fidi li għandhom huwa fil-fatt dnub. Huwa ksur tat-tagħlim Nisrani tagħna.”

Traduzzjoni mħejjija u adattata minn Lara Zammit għal tbissima.mt. It-test oriġinali bl-Ingliż jappartjeni lill-Catholic News Agency. Ritratti kollha via Catholic News Agency Access for Editors.